Các phương thức thanh toán quốc tế

Chủ hàng cần hiểu rõ về các phương thức thanh toán quốc tế để lựa chọn và áp dụng hiệu quả cho hợp đồng ký kết với đối tác nước ngoài.

Thương mại quốc tế diễn ra giữa các quốc gia, có tính phức tạp cao, các bên chưa tin cậy nhau và rủi ro là rất lớn. Phía người bán thì muốn nhận tiền, còn người mua thì muốn nhận hàng. Bên này càng an toàn thì bên kia sẽ càng dễ gặp rủi ro. Chính vì thế, các bên cần có lựa chọn hình thức nào để phù hợp với bối cảnh cụ thể.

Bài viết này sẽ giới thiệu một số phương thức phổ biến nhất hiện nay.

Trước hết là sơ qua về khái niệm.

Phương thức thanh toán quốc tế là gì?

Phương thức thanh toán quốc tế là cách thức mà người mua trả tiền người bán trong hoạt động thương mại quốc tế.

Như chúng ta biết, với giao dịch diễn ra trong nước, thì việc thanh toán khá đơn giản. Người mua có thể trả tiền cho người bán dưới hình thức như: tiền mặt, chuyển khoản, thẻ tín dụng, ví điện tử…

Tuy nhiên, với thương mại quốc tế, đặc thù là các bên nằm ở các quốc gia khác nhau, sử dụng đồng tiền khác nhau, có luật pháp và tập quán thương mại khác nhau... Do đó, việc thanh toán phức tạp hơn, từ đó hình thành nên các phương thức đủ phức tạp để phù hợp với thực tế, và đáp ứng được nhu cầu lợi ích của các bên.

Vậy cụ thể…

Có những phương thức thanh toán quốc tế nào?

Có nhiều phương thức thanh toán quốc tế khác nhau. Trong đời sống hàng ngày, mọi người có thể được tiếp xúc với một số phương thức thanh toán sau:

1. Thanh toán bằng thẻ tín dụng hoặc thẻ ghi nợ: Đây là phương thức thanh toán phổ biến nhất, đặc biệt phù hợp khi mua bán trực tuyến. Người dùng có thể sử dụng thẻ của họ để thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ trên toàn cầu.
2. Chuyển khoản ngân hàng: Phương thức này cho phép người dùng chuyển tiền giữa các tài khoản ngân hàng khác nhau.
3. Thanh toán qua PayPal: Đây là một dịch vụ thanh toán trực tuyến phổ biến, cho phép người dùng thanh toán trực tiếp cho người bán hoặc nhận tiền từ người mua.
4. Thanh toán qua Western Union hoặc MoneyGram: Đây là phương thức thanh toán nhanh chóng và tiện lợi để chuyển tiền cho những người ở xa.
5. Thanh toán bằng tiền mặt: Mặc dù phương thức này không phổ biến trong việc thanh toán quốc tế, nhưng nó vẫn được sử dụng ở một số quốc gia.

Ngoài ra, còn nhiều phương thức thanh toán khác như Alipay, WeChat Pay, Apple Pay, Samsung Pay, Google Pay,... được phổ biến tại một số khu vực cụ thể.

Đó là các phương thức nói chung, phù hợp với những khoản thanh toán có trị giá không lớn, có thể áp dụng với cá nhân.

Còn trong lĩnh vực xuất nhập khẩu giữa các công ty với giá trị giao dịch lớn thì phương thức thanh toán áp dụng ra sao?

Đó chính là nội dung phần tiếp sau đây.

Các phương thức thanh toán quốc tế trong lĩnh vực xuất nhập khẩu

Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, thường có ký kết hợp đồng ngoại thương, và có điều kiện cụ thể về thời hạn và cách thức thanh toán. Trong đó, các bên có thể đàm phán lựa chọn các phương thức thanh toán quốc tế phổ biến sau:

Phương thức thanh toán bằng Chuyển tiền (Remittance):

Trong đó, người mua yêu cầu ngân hàng của mình thông qua ngân hàng đại lý ở nước ngoài chuyển số tiền hàng cho người bán (người hưởng lợi).

Phương thức này có 2 lựa chọn:

• Chuyển tiền bằng thư (Mail Transfer - M/T): lệnh thanh toán được ngân hàng của người mua chuyển bằng thư đến ngân hàng đại lý trả tiền cho người bán. Đây là phương pháp truyền thống, quá trình xử lý chậm, mặc dù chi phí thấp, hiện còn ít bên sử dụng.
• Chuyển tiền bằng điện (Telegraphic Transfer - T/T): được thực hiện bằng cách sử dụng hệ thống thông tin ngân hàng để chuyển tiền giữa các tài khoản; lệnh thanh toán được chuyển bằng điện (telex) hay mạng swift. Phương án này được thực hiện nhanh chóng, nhưng với chi phí phí cao, và hiện đang được áp dụng phổ biến.

Hiện nay rất nhiều doanh nghiệp sử dụng hình thức điện chuyển tiền T/T. Chẳng hạn với 1 lô hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, người mua tạm ứng bằng T/T khoảng 30% giá trị lô hàng để người bán sản xuất và chuyển hàng. Khi hàng đã lên tàu, có B/L và bộ chứng từ, người mua thanh toán 70% còn lại cũng bằng T/T. Sau khi nhận được thanh toán, người bán gửi bộ chứng từ gốc để người mua nhận hàng.

>> Tìm hiểu thêm Thanh toán T/T là gì

Phương thức giao chứng từ trả tiền (Cash Against Documents - CAD):

Đây là phương thức thanh toán trong đó người mua chỉ thanh toán cho người bán khi nhận được các chứng từ tài liệu hợp lệ.

Theo phương thức này, người nhập khẩu mở tài khoản tín thác (Trust Account) để thanh toán cho người xuất khẩu. Sau khi chuyển hàng, người bán sẽ gửi các tài liệu chứng từ như hóa đơn, vận đơn và các tài liệu khác đến ngân hàng trung gian nơi đã mở tài khoản tín thác.

Ngân hàng sẽ kiểm tra các tài liệu chứng từ. Nếu các tài liệu chứng từ đầy đủ và hợp lệ, ngân hàng sẽ báo cho người mua và yêu cầu thanh toán cho người bán. Sau khi người mua thanh toán, ngân hàng trung gian sẽ giao lại bộ chứng từ cho người mua.

Phương thức CAD là phương thức thanh toán phổ biến và được sử dụng trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi người mua và người bán đã có mối quan hệ kinh doanh lâu dài và tin tưởng lẫn nhau. Tuy nhiên, người mua phải chuẩn bị sẵn các nguồn tài chính để thanh toán cho hàng hóa khi nhận được các tài liệu chứng từ, vì nếu không thanh toán đúng hạn, họ có thể bị phạt hoặc mất khả năng sử dụng phương thức này trong các lần giao dịch sau.

Phương thức nhờ thu (Collection of Payment):

Đây là phương thức thanh toán được thực hiện thông qua ngân hàng trung gian. Có 2 hình thức nhờ thu:

• Nhờ thu trơn (Clean collection), ngân hàng thu hộ tiền từ người mua mà không kèm theo điều kiện gì.
• Nhờ thu kèm chứng từ (Documentary collection), người bán sẽ gửi các tài liệu liên quan đến giao dịch đến ngân hàng trung gian, ngân hàng trung gian sẽ chuyển các tài liệu đó đến người mua và yêu cầu người mua thanh toán theo đúng hướng dẫn của người bán, và người mua chỉ được nhận các tài liệu liên quan đến giao dịch khi họ đã thanh toán.

>>Tìm hiểu thêm về Phương thức thanh toán nhờ thu

Với hình thức nhờ thu kèm chứng từ lại được chia thành những trường hợp phụ:

• D/P - Documents Against Payment: Đây là hình thức thanh toán trong đó người mua phải thanh toán ngay khi nhận được tài liệu chứng từ từ ngân hàng tại quốc gia của mình. Sau khi thanh toán, ngân hàng sẽ gửi các tài liệu chứng từ cho người mua để họ có thể nhận hàng.
• D/A - Documents Against Acceptance: Đây là hình thức thanh toán trong đó người mua sẽ chấp nhận trả tiền sau một khoảng thời gian nhất định, thông thường là từ 30 đến 90 ngày. Sau khi nhận được tài liệu chứng từ, người mua sẽ ký chấp nhận trả tiền vào thời hạn được quy định trước.
• D/OT - Documents Against Other Term: phương thức nhờ thu theo các điều kiện khác, theo đó ngân hàng nhờ thu được chỉ thị chỉ giao chứng từ khi người nhập khẩu đáp ứng được điều kiện nào đó không liên quan đến yếu tố thanh toán. Phương thức này rất ít được sử dụng.

Phương thức tín dụng chứng từ (Letter of Credit - L/C):

Thanh toán LC là phương thức thanh toán được sử dụng phổ biến nhất trong lĩnh vực xuất nhập khẩu. Trong đó, ngân hàng của người mua sẽ phát hành một tín dụng thư cho người bán, cam kết thanh toán cho người bán nếu họ đáp ứng được các điều kiện trong thư tín dụng.

Sau khi người bán chuyển hàng, họ cần tập hợp và cung cấp bộ tài liệu chứng từ hợp lệ cho ngân hàng phát hành L/C. Các tài liệu chứng từ bao gồm các tài liệu liên quan đến việc giao hàng như:

• Vận đơn,
• Chứng nhận xuất xứ,
• Hóa đơn thương mại,
• Phiếu đóng gói,
• Tài liệu khác… theo điều khoản trong L/C.

Nếu các tài liệu chứng từ hợp lệ, ngân hàng phát hành L/C sẽ thanh toán cho người bán và chuyển cho người mua bộ chứng từ để nhận hàng tại cảng dỡ hàng (POD).

Phương thức L/C thường được sử dụng cho các giao dịch lớn hoặc khi người mua và người bán không tin tưởng lẫn nhau, hoặc chưa có mối quan hệ kinh doanh lâu dài. Tuy nhiên, phương thức này có nhược điểm là chi phí cao do các khoản phí phát hành L/C, kiểm tra tài liệu chứng từ và phí khác. Ngoài ra, còn có thể xảy ra tình trạng hủy bỏ L/C do sự chậm trễ trong cung cấp tài liệu chứng từ hoặc do không phù hợp với điều kiện của L/C.

Phương thức ghi sổ (Open account):

Phương thức ghi sổ (Open account) là một phương thức thanh toán trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, trong đó người bán mở 1 tài khoản ghi nợ để người mua trả tiền vào 1 thời điểm nào đó trong tương lai (do 2 bên thỏa thuận).

Theo đó, người mua sẽ đặt hàng, và cam kết sẽ thanh toán sau khi người bán giao hàng. Người bán sẽ gửi cho người mua hóa đơn thương mại có thông tin về hàng hóa và số tiền cần thanh toán. Người mua sẽ sử dụng tài khoản trả trước để thanh toán cho người bán bằng cách ghi nợ vào tài khoản này.

Phương thức ghi sổ có thể được sử dụng cho các giao dịch xuất khẩu và nhập khẩu, và có thể phù hợp cho các giao dịch lớn và thường xuyên giữa các đối tác kinh doanh tin cậy. Tuy nhiên, phương thức này có nhược điểm là người bán chịu rủi ro không thanh toán hoặc chậm trả từ phía người mua. Do đó người bán nên cân nhắc đánh giá kỹ lưỡng về độ tin cậy cũng như khả năng thanh toán của người mua trước khi sử dụng phương thức này.

Phương thức thư ủy thác mua hàng (Authority to Purchase - ATP)

Phương thức thư ủy thác mua hàng (Authority to Purchase - ATP) là một phương thức thanh toán trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, trong đó người mua ủy thác cho người bán mua hàng hộ hoặc cung cấp dịch vụ theo chỉ định của mình.

Theo đó, người mua sẽ gửi cho người bán một ATP, trong đó người mua cung cấp thông tin chi tiết về sản phẩm hoặc dịch vụ cần mua, giá cả, số lượng, các điều kiện giao hàng, thanh toán và các yêu cầu khác. Người bán sẽ sử dụng ATP này để mua hàng hộ hoặc cung cấp dịch vụ theo yêu cầu của người mua, sau đó thông báo cho người mua về các chi tiết của giao dịch và số tiền cần thanh toán.

Sau khi giao hàng hoặc cung cấp dịch vụ, người bán sẽ gửi hóa đơn và yêu cầu thanh toán cho người mua. Người mua sẽ thanh toán cho người bán theo các điều kiện và thời hạn đã được thỏa thuận trong ATP.

Phương thức ATP thường được sử dụng cho các giao dịch nhỏ hoặc các sản phẩm có giá trị thấp và không đòi hỏi sự tập trung cao độ của người mua, nhưng lại đòi hỏi sự tin cậy và nhanh chóng của người bán. Tuy nhiên, phương thức này có nhược điểm là người mua sẽ phải chịu rủi ro về chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ được cung cấp bởi người bán và phải đảm bảo rằng các điều kiện giao hàng và thanh toán được thỏa thuận rõ ràng trong ATP.
—-------------------------------
Trên đây, bạn đã được giới thiệu 6 phương thức thanh toán phổ biến trong lĩnh vực xuất nhập khẩu hiện nay. Tùy thuộc vào tính chất của giao dịch, người mua và người bán có thể lựa chọn phương thức thanh toán thích hợp nhất cho họ để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong giao dịch xuất nhập khẩu.