Hợp đồng bảo hiểm hàng hóa – Những điều cần biết trước khi ký kết

Trong hoạt động xuất nhập khẩu, rủi ro trong quá trình vận chuyển hàng hóa là điều không thể tránh khỏi. Hỏng hóc, cháy nổ, mất mát hay tổn thất do thiên tai… đều có thể xảy ra.

Đó là lý do hợp đồng bảo hiểm hàng hóa trở thành một phần quan trọng giúp doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại tài chính nếu không may gặp sự cố. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về loại hợp đồng này, dẫn đến nhiều trường hợp mua bảo hiểm mà không được bồi thường như mong đợi.

Vậy hợp đồng bảo hiểm hàng hóa là gì? Có những loại nào? Khi tham gia bảo hiểm cần lưu ý điều gì để đảm bảo quyền lợi? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình ký kết và những điểm quan trọng cần lưu ý để tối ưu hóa lợi ích khi mua bảo hiểm hàng hóa.

Hợp đồng bảo hiểm hàng hóa là gì?

Hiểu đơn giản, đây là một dạng hợp đồng giúp bảo vệ cho doanh nghiệp trước các tổn thất có thể gặp trong quá trình vận chuyển hàng hóa.

Khi tham gia bảo hiểm, doanh nghiệp sẽ phải trả một khoản phí bảo hiểm nhất định. Đổi lại, nếu hàng hóa bị hư hỏng, mất mát do các nguyên nhân thuộc phạm vi bảo hiểm, công ty bảo hiểm sẽ chi trả tiền bồi thường theo đúng thỏa thuận trong hợp đồng.

Nhiều doanh nghiệp cho rằng chỉ khi vận chuyển quốc tế mới cần mua bảo hiểm. Nhưng thực tế, ngay cả trong lưu thông nội địa, hàng hóa vẫn có thể gặp sự cố do thiên tai, tai nạn giao thông hay trộm cắp. Vì vậy, việc mua bảo hiểm hàng hóa không chỉ giúp hạn chế rủi ro tài chính mà còn giúp chủ hàng yên tâm hơn trong các hoạt động kinh doanh.

Hiện nay, pháp luật Việt Nam quy định về vấn đề hợp đồng bảo hiểm nói chung trong Luật Thương mại 2005, Luật dân sự 2015, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022.

Nội dung hợp đồng bảo hiểm hàng hóa

Nội dung hợp đồng bảo hiểm hàng hóa có sự khác nhau giữa các công ty bảo hiểm, nhưng vẫn cần đảm bảo những nội dung tối thiếu, theo quy định tại Điều 17 Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Theo đó, một hợp đồng bảo hiểm hàng hóa thường bao gồm các nội dung cơ bản sau:

• Đối tượng bảo hiểm: Chính là hàng hóa được vận chuyển. Hợp đồng cần mô tả cụ thể loại hàng, số lượng, giá trị, đặc điểm đóng gói...
• Phạm vi bảo hiểm: Quy định loại rủi ro nào được chi trả bồi thường (ví dụ: cháy nổ, chìm tàu, mất mát do cướp biển, va đập, đổ vỡ...).
• Số tiền bảo hiểm: Là mức bồi thường tối đa nếu xảy ra tổn thất, thường dựa trên giá trị hàng hóa hoặc theo thỏa thuận cụ thể.
• Thời hạn bảo hiểm: Quy định khoảng thời gian hàng hóa được bảo hiểm, thường gắn với hành trình vận chuyển (ví dụ: từ khi rời kho đến khi giao nhận tại điểm đến).
• Phí bảo hiểm: Mức phí người mua bảo hiểm phải trả, thường tính theo phần trăm trên giá trị hàng hóa hoặc theo gói dịch vụ của công ty bảo hiểm.
• Điều khoản loại trừ: Những rủi ro không được bảo hiểm chi trả, chẳng hạn như hao mòn tự nhiên, hư hỏng do bảo quản không đúng cách, vi phạm pháp luật...

Nội dung chi tiết, bạn có thể xem đơn bảo hiểm hàng hóa minh họa trong hình dưới đây.

Nguồn ảnh: giaonhanquocte.com.vn

Ví dụ thực tế về hợp đồng bảo hiểm hàng hóa

Một công ty nhập khẩu lô hàng thép cuộn từ Trung Quốc về Việt Nam bằng đường biển. Để bảo vệ hàng hóa trước rủi ro như mất mát hoặc hư hỏng do sóng gió trong thời gian vận chuyển, chủ hàng quyết định mua bảo hiểm hàng hóa với mức bồi thường 200.000 USD. Không may, trong quá trình vận chuyển, tàu gặp sự cố và một phần hàng bị thấm nước, hư hỏng nặng. Nhờ có hợp đồng bảo hiểm, công ty đã được chi trả bồi thường theo đúng thỏa thuận, giảm thiểu thiệt hại tài chính đáng kể.

Việc hiểu rõ hợp đồng bảo hiểm hàng hóa là bước đầu tiên để đảm bảo bạn chọn đúng gói bảo hiểm phù hợp với nhu cầu của mình. Sau đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các loại bảo hiểm hàng hóa phổ biến để doanh nghiệp có lựa chọn tối ưu hơn.

Các loại hợp đồng bảo hiểm hàng hóa phổ biến

Sau khi đã hiểu hợp đồng bảo hiểm hàng hóa là gì, giờ là lúc chúng ta đi vào phần quan trọng: các loại hợp đồng bảo hiểm hàng hóa đang được sử dụng phổ biến. Việc lựa chọn loại hợp đồng phù hợp không chỉ giúp bạn bảo vệ tài sản của mình mà còn đảm bảo an toàn cho quá trình vận chuyển quốc tế.

Dưới đây là các loại hợp đồng bảo hiểm hàng hóa mà doanh nghiệp thường lựa chọn khi xuất nhập khẩu hàng hóa.

1. Hợp đồng bảo hiểm hàng hóa theo chuyến

Đây là loại hợp đồng bảo hiểm được ký cho từng chuyến hàng cụ thể. Khi doanh nghiệp thực hiện một lần vận chuyển hàng hóa (bằng đường biển, đường hàng không, đường bộ hoặc đường sắt), họ có thể mua bảo hiểm riêng cho lô hàng đó.

Loại hợp đồng này thường phù hợp với doanh nghiệp có tần suất vận chuyển thấp, hoặc với những lô hàng quan trọng cần được bảo vệ đặc biệt.

☑ Ưu điểm: Linh hoạt, phù hợp với doanh nghiệp xuất nhập khẩu không thường xuyên.

☑ Hạn chế: Mỗi lần vận chuyển lại phải ký hợp đồng mới, mất thời gian và công sức.

2. Hợp đồng bảo hiểm hàng hóa theo hợp đồng dài hạn

Trái ngược với hợp đồng theo chuyến, đây là loại hợp đồng bảo hiểm dành cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu có lượng hàng hóa luân chuyển thường xuyên. Thay vì phải ký hợp đồng bảo hiểm riêng lẻ cho từng lô hàng, doanh nghiệp sẽ thỏa thuận với công ty bảo hiểm để bảo hiểm tất cả các chuyến hàng trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 6 tháng hoặc 1 năm).

☑ Ưu điểm: Tiện lợi, tiết kiệm thời gian và chi phí so với phương án mua bảo hiểm từng chuyến.

☑ Hạn chế: Doanh nghiệp phải thanh toán phí bảo hiểm cho toàn bộ hợp đồng ngay từ đầu, dù có thể không sử dụng hết hạn mức bảo hiểm.

3. Hợp đồng bảo hiểm hàng hóa theo giá trị khai báo

Với hợp đồng này, doanh nghiệp vẫn ký hợp đồng dài hạn, nhưng thay vì bảo hiểm tất cả lô hàng, họ chỉ cần khai báo giá trị từng lô hàng muốn bảo hiểm.

Cách này giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc lựa chọn những lô hàng có giá trị cao để bảo hiểm, thay vì phải đóng bảo hiểm cho tất cả các chuyến hàng như trong hợp đồng dài hạn tiêu chuẩn.

☑ Ưu điểm: Chủ động chọn lô hàng bảo hiểm, tối ưu chi phí.

☑ Hạn chế: Nếu quên hoặc không khai báo kịp thời, lô hàng có thể không được bảo hiểm.

4. Hợp đồng bảo hiểm hàng hóa trọn gói

Đây là lựa chọn cho các doanh nghiệp có khối lượng hàng hóa vận chuyển lớn và muốn đơn giản hóa thủ tục bảo hiểm. Với hợp đồng này, doanh nghiệp chỉ cần đăng ký một lần cho toàn bộ lô hàng được vận chuyển trong một khoảng thời gian cố định, mà không cần khai báo từng chuyến hàng cụ thể.

☑ Ưu điểm: Tối giản thủ tục hành chính, đảm bảo mọi lô hàng đều được bảo vệ.

☑ Hạn chế: Không phù hợp với doanh nghiệp có lượng hàng hóa ít hoặc không vận chuyển thường xuyên.

Trên đây là các loại hợp đồng bảo hiểm hàng hóa phổ biến mà doanh nghiệp có thể cân nhắc khi vận chuyển hàng hóa quốc tế. Vậy, nếu đã lựa chọn được loại bảo hiểm phù hợp, bước tiếp theo sẽ là gì? Hãy cùng tìm hiểu về quy trình ký kết hợp đồng bảo hiểm hàng hóa.

Quy trình ký kết hợp đồng bảo hiểm hàng hóa

Khi vận chuyển hàng hóa quốc tế, việc ký kết hợp đồng bảo hiểm là một trong những bước quan trọng giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro về tổn thất hoặc hư hỏng hàng hóa. Vậy, quy trình ký kết hợp đồng bảo hiểm hàng hóa diễn ra như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu từng bước nhé!

1. Xác định nhu cầu bảo hiểm

Trước khi liên hệ với công ty bảo hiểm, doanh nghiệp cần xác định rõ nhu cầu bảo hiểm của mình. Một số yếu tố quan trọng cần xem xét bao gồm:

• Loại hàng hóa: Hàng dễ vỡ, dễ hư hỏng hay hàng có giá trị cao?
• Phương thức vận chuyển: Đường biển, đường hàng không hay đường bộ?
• Tuyến đường vận chuyển: Lộ trình vận chuyển có tiềm ẩn rủi ro lớn không?
• Phạm vi bảo hiểm mong muốn: Bảo hiểm toàn diện hay chỉ bảo hiểm một số rủi ro cụ thể?

Việc xác định chính xác nhu cầu giúp doanh nghiệp lựa chọn được loại bảo hiểm phù hợp và tối ưu chi phí.

2. Lựa chọn công ty bảo hiểm phù hợp

Sau khi xác định nhu cầu, doanh nghiệp nên tìm hiểu và so sánh giữa các công ty bảo hiểm để chọn đối tác uy tín. Một số tiêu chí quan trọng cần cân nhắc bao gồm:

• Kinh nghiệm và danh tiếng của công ty bảo hiểm
• Mức độ linh hoạt trong chính sách bảo hiểm
• Dịch vụ hỗ trợ và giải quyết bồi thường
• Chi phí bảo hiểm có hợp lý không?

Một lựa chọn thông minh sẽ giúp doanh nghiệp có được hợp đồng bảo hiểm phù hợp, đồng thời đảm bảo quyền lợi khi có sự cố xảy ra.

3. Đàm phán nội dung hợp đồng

Sau khi chọn được công ty bảo hiểm, bước tiếp theo là đàm phán các điều khoản hợp đồng. Một số yếu tố quan trọng trong hợp đồng bảo hiểm hàng hóa cần lưu ý gồm:

• Phạm vi bảo hiểm: Bao gồm những rủi ro nào? Có loại trừ nào không?
• Mức phí bảo hiểm: Tỉ lệ phí có hợp lý so với giá trị hàng hóa và mức độ rủi ro không?
• Thời gian hiệu lực: Hợp đồng có áp dụng cho toàn bộ chuyến hàng hay theo từng lô hàng cụ thể?
• Điều khoản bồi thường: Quy trình bồi thường cụ thể thế nào? Có dễ dàng xử lý không?

Việc nắm rõ các điều khoản giúp doanh nghiệp tránh được những tranh chấp hoặc mất quyền lợi sau này.

4. Ký kết hợp đồng và thanh toán phí bảo hiểm

Sau khi thống nhất các điều khoản, hai bên tiến hành ký kết hợp đồng chính thức. Doanh nghiệp cũng cần thanh toán phí bảo hiểm (hoặc đặt cọc theo thỏa thuận) để hợp đồng có hiệu lực.

Thông thường, hợp đồng bảo hiểm sẽ có hiệu lực từ thời điểm hàng hóa được vận chuyển, tùy vào loại bảo hiểm đã chọn. Mỗi lô hàng sẽ được cấp Chứng nhận vận chuyển hàng hóa (Insurance Certificate). Việc kiểm tra kỹ nội dung hợp đồng trước khi ký kết là bước quan trọng giúp đảm bảo quyền lợi sau này.

>> Phân biệt đơn bảo hiểm (Insurance Policy) với Giấy chứng nhận bảo hiểm (Insurance Certificate)

5. Theo dõi và cập nhật hợp đồng (nếu cần)

Trong quá trình thực hiện hợp đồng, nếu có thay đổi về lộ trình vận chuyển, phương thức giao hàng hay bất kỳ yếu tố nào có thể ảnh hưởng đến rủi ro bảo hiểm, doanh nghiệp cần thông báo cho công ty bảo hiểm để điều chỉnh hợp đồng kịp thời.

Việc theo dõi kỹ hợp đồng và giữ liên lạc với công ty bảo hiểm giúp doanh nghiệp chủ động trong mọi tình huống, hạn chế các vướng mắc không đáng có khi cần yêu cầu bồi thường.

Như vậy, quy trình ký kết hợp đồng bảo hiểm hàng hóa gồm 5 bước chính: xác định nhu cầu, lựa chọn công ty bảo hiểm, đàm phán điều kiện hợp đồng, ký kết và thanh toán, theo dõi hợp đồng. Nếu thực hiện đầy đủ và kỹ lưỡng từng bước, doanh nghiệp sẽ có sự bảo vệ vững chắc, giảm thiểu tối đa rủi ro trong quá trình vận chuyển hàng hóa.

Những lưu ý quan trọng khi tham gia bảo hiểm hàng hóa

Sau khi chọn được loại hợp đồng bảo hiểm hàng hóa phù hợp, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo quyền lợi của mình, tránh rủi ro và những tranh chấp không đáng có. Đừng để khi xảy ra tổn thất mới tá hỏa nhận ra điều kiện bảo hiểm không như mong đợi!

1. Hiểu rõ phạm vi bảo hiểm

Mỗi hợp đồng bảo hiểm đều có một phạm vi bảo hiểm nhất định. Bạn cần kiểm tra kỹ xem hợp đồng có bảo vệ lô hàng trong các tình huống nào, chẳng hạn như:

• Mất mát hoặc hư hỏng do thiên tai (bão, sóng thần, động đất…)
• Hỏa hoạn, nổ trong quá trình vận chuyển
• Tai nạn tàu, xe, máy bay
• Hành vi trộm cắp, cướp biển hoặc thiếu hụt hàng hóa
• Những rủi ro đặc biệt như đình công, bạo loạn

Ngoài ra, cũng có những trường hợp nằm ngoài phạm vi bảo hiểm, như lỗi cố ý của chủ hàng hoặc hư hỏng do đóng gói không đạt tiêu chuẩn. Bạn cần đọc kỹ hợp đồng để tránh hiểu nhầm!

2. Xác định đúng giá trị bảo hiểm

Việc xác định giá trị bảo hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến khoản bồi thường nếu xảy ra sự cố. Nếu bạn khai sai hoặc thiếu chính xác, có thể dẫn đến thiệt hại khi yêu cầu bồi thường. Một số nguyên tắc quan trọng gồm:

• Giá trị bảo hiểm cần phản ánh đúng giá trị thực tế của lô hàng, thường bao gồm: giá hàng hóa + chi phí vận chuyển + lợi nhuận dự kiến.
• Tránh khai thấp (dẫn đến thiếu tiền bồi thường trong khi vẫn chịu rủi ro) hoặc khai quá cao (tốn phí bảo hiểm cao một cách không cần thiết).
• Nếu hợp đồng bảo hiểm có điều khoản bảo hiểm toàn bộ (All Risks) hoặc bảo hiểm có điều kiện ICC (A), cần đảm bảo rằng giá trị khai báo bao gồm cả các chi phí phụ trợ.

3. Kiểm tra điều khoản miễn trừ trách nhiệm

Không phải rủi ro nào cũng được bảo hiểm chi trả!

Hãy đặc biệt chú ý đến các điều khoản loại trừ, chẳng hạn:

• Hàng bị hư hỏng do lỗi đóng gói không đạt tiêu chuẩn
• Tổn thất do nội tỳ (hàng hóa tự hư hỏng do bản chất của nó)
• Hàng bị chậm trễ, hư hỏng thuộc trách nhiệm của bên vận chuyển
• Tổn thất do chiến tranh, xung đột chính trị (trừ khi mua thêm bảo hiểm mở rộng)

Nếu mặt hàng của bạn có nguy cơ cao rơi vào những trường hợp này, hãy đàm phán với công ty bảo hiểm để mua thêm điều khoản bổ sung.

4. Lưu trữ đầy đủ hồ sơ & chứng từ

Trong trường hợp xảy ra sự cố, công ty bảo hiểm sẽ yêu cầu nhiều loại chứng từ để xem xét bồi thường. Để tránh mất quyền lợi, bạn nên:

• Giữ lại hợp đồng bảo hiểm và tất cả giấy tờ liên quan đến lô hàng (hóa đơn thương mại, packing list, vận đơn…)
• Yêu cầu hãng tàu/đơn vị vận chuyển cung cấp chứng nhận tổn thất khi có sự cố
• Ghi nhận tình trạng hàng hóa bằng hình ảnh/video ngay khi nhận hàng để làm bằng chứng nếu cần khiếu nại
• Thông báo tổn thất cho công ty bảo hiểm ngay lập tức để thực hiện đúng quy trình yêu cầu bồi thường

Những lưu ý tuy nhỏ nhưng có thể giúp bạn tránh khỏi những rắc rối không đáng có khi hàng hóa gặp sự cố. Khi tham gia bảo hiểm hàng hóa, cẩn trọng ngay từ đầu sẽ giúp bạn an tâm khi vận chuyển!

Lời kết

Bảo hiểm hàng hóa là một phần quan trọng trong hoạt động xuất nhập khẩu, giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro khi vận chuyển hàng hóa qua các chặng đường dài. Hiểu rõ về hợp đồng bảo hiểm hàng hóa sẽ giúp bạn lựa chọn được loại hợp đồng phù hợp, đảm bảo quyền lợi và tránh những tranh chấp không đáng có.

Từ việc nắm bắt các loại hợp đồng phổ biến đến quy trình ký kết và những lưu ý quan trọng, doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng trước khi tham gia bảo hiểm. Một hợp đồng bảo hiểm hàng hóa được chuẩn bị đầy đủ và chính xác không chỉ giúp bảo vệ tài sản mà còn đảm bảo hoạt động logistics diễn ra trơn tru, hiệu quả.