Phụ phí CAF trong vận tải container đường biển: Hiểu rõ bản chất và ảnh hưởng

Vận tải biển là huyết mạch của thương mại toàn cầu, nơi mỗi chuyến tàu không chỉ chở hàng hóa mà còn mang theo những biến động tài chính.

Trong dòng chảy đó, phụ phí CAF (Currency Adjustment Factor) xuất hiện như một khoản điều chỉnh mà các hãng tàu áp dụng để bù đắp rủi ro từ sự thay đổi tỷ giá ngoại tệ. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp xuất nhập khẩu không chỉ đối mặt với chi phí vận chuyển mà còn phải tính toán cả những khoản phí phát sinh có thể ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành hàng hóa.

Vậy thực chất phụ phí CAF là gì? Nó tác động ra sao đến doanh nghiệp? Và liệu có cách nào để kiểm soát chi phí này không?

1. Phụ Phí CAF Là Gì?

Các hãng tàu container lớn về cơ bản mang tính chất quốc tế, với có văn phòng tại nhiều quốc gia khác nhau. Số liệu về doanh thu, chi phí phát sinh trong nội địa của các hãng thường theo đồng tiền bản địa. Nhưng doanh thu và chi phí hoạt động trên các tuyến của toàn công hội có thể tính theo đồng tiền khác.

Để đảm bảo một sự thống nhất, cước phí của một công hội tàu chợ được công bố theo một loại tiền tệ duy nhất mặc dù cước thực tế có thể được trả bằng một đồng tiền có thể qui đổi khác. Loại tiền tệ thường sử dụng trong biểu giá cước là đồng đô la Mỹ.

Ví dụ, nếu một hãng tàu nhận thanh toán cước vận chuyển bằng Đồng Yên Nhật (JPY) nhưng lại phải thanh toán các chi phí nhiên liệu, bảo dưỡng tàu bằng Đồng USD, thì khi tỷ giá giữa JPY/USD thay đổi bất lợi, hãng tàu sẽ chịu thiệt hại. Để tránh rủi ro này, họ áp dụng phụ phí CAF như một hình thức bù trừ tài chính.

Tuy nhiên, CAF không phải lúc nào cũng cố định. Nó dao động theo từng thời kỳ, từng tuyến vận tải, từng hãng tàu, và có thể khiến doanh nghiệp nhập khẩu/export gặp khó khăn trong việc dự trù chi phí.

2. CAF được tính như thế nào?

Từ năm 1971, đồng đô la Mỹ được phép “thả nổi” (float) so với hầu hết các đồng tiền của các quốc gia có trụ sở của các hãng tàu thành viên. Do các chi phí và cước phí có thể được trả theo tỷ giá hối đoái khác nhau so với đô la Mỹ, sự biến động của giá trị đồng đô la có thể làm cho chi phí tính theo đô la của các hãng tàu tăng lên trong khi cước phí có thể giảm đi.

Vào lúc đó, các công hội tàu chợ áp dụng một khoản phụ phí để giảm thiểu tác động của sự biến động này. Phụ phí này thường gọi là CAF (phụ phí biến động tỷ giá ngoại tệ), mục đích là để đảm bảo sự tương đương giữa giá trị tính theo USD (theo biểu giá công hội) với giá trị thực của doanh thu, chi phí mà hãng tàu thu, chi (quy đổi ra đồng nội tệ).

Hiện nay, CAF được tính theo công thức sau:

Trong đó:

• Tỷ giá ngoại tệ hiện tại: Tỷ giá của đồng tiền so với USD tại thời điểm tính toán.
• Tỷ giá gốc: Mức tỷ giá chuẩn mà hãng tàu quy định.
• CAF (%): Tỷ lệ phụ phí điều chỉnh được áp dụng lên cước vận tải.

Ví dụ, nếu một hãng tàu tính cước theo tỷ giá gốc là 110 JPY/USD, nhưng tỷ giá hiện tại tăng lên 115 JPY/USD, thì mức CAF có thể được áp dụng để điều chỉnh sự chênh lệch này.

Dù có vẻ hợp lý, nhưng cách tính này lại không đồng nhất giữa các hãng tàu. Có hãng áp dụng mức CAF cố định hàng tháng, có hãng điều chỉnh linh hoạt theo thị trường. Điều này khiến khách hàng – đặc biệt là doanh nghiệp xuất nhập khẩu – phải liên tục theo dõi để tránh bị bất ngờ bởi những khoản phí ngoài dự tính.

3. Ảnh hưởng của CAF đối với doanh nghiệp XNK

Sự biến động của CAF có thể tạo ra áp lực tài chính không nhỏ đối với doanh nghiệp. Một số tác động chính bao gồm:

• Chi phí vận chuyển không ổn định: Khi CAF tăng, cước vận tải container có thể đội lên đáng kể, làm tăng giá thành nhập khẩu/xuất khẩu. Ngược lại, nếu tỷ giá ổn định hoặc giảm, CAF có thể được điều chỉnh về mức thấp, nhưng điều này hiếm khi xảy ra do hãng tàu thường chủ động điều tiết.
• Ảnh hưởng đến lợi nhuận và giá bán: Các doanh nghiệp xuất khẩu cần tính toán kỹ lưỡng CAF để tránh trường hợp giá bán sản phẩm không đủ bù đắp chi phí vận chuyển. Đối với các nhà nhập khẩu, nếu CAF tăng mạnh, giá thành nhập khẩu sẽ cao hơn, dẫn đến giá bán lẻ trên thị trường nội địa cũng bị ảnh hưởng.
• Khó khăn trong việc lập kế hoạch tài chính: Vì mức phụ phí CAF có thể thay đổi theo từng tháng, doanh nghiệp khó có thể dự báo chính xác chi phí vận chuyển. Điều này đặc biệt gây khó khăn cho các hợp đồng FOB hoặc CIF có giá trị lớn, vì sự biến động của CAF có thể tác động trực tiếp đến lợi nhuận của hợp đồng.

Cách kiểm soát và giảm thiểu ảnh hưởng của phí CAF

Vậy doanh nghiệp có thể làm gì để hạn chế tác động tiêu cực của CAF? Dưới đây là một số giải pháp hữu ích:

• Đàm phán với hãng tàu hoặc forwarder: Một số hãng tàu và công ty logistics có thể áp dụng mức CAF ổn định nếu doanh nghiệp cam kết vận chuyển khối lượng lớn hoặc hợp đồng dài hạn.
• Chọn điều kiện giao hàng phù hợp (FOB hoặc CIF): Khi xuất khẩu, doanh nghiệp có thể chuyển nghĩa vụ thanh toán cước vận tải và phụ phí CAF cho bên mua bằng cách chọn điều kiện giao hàng FOB.
• Ngược lại, nếu nhập khẩu, có thể chuyển sang CIF để hãng tàu của bên bán chịu trách nhiệm về CAF.
• Sử dụng hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ: Nếu doanh nghiệp có nhiều giao dịch ngoại thương, có thể mở hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract) với ngân hàng để cố định tỷ giá, giúp giảm rủi ro từ sự biến động của CAF.
• Theo dõi thị trường và dự báo tỷ giá: Việc cập nhật thường xuyên về tỷ giá ngoại tệ sẽ giúp doanh nghiệp dự báo trước những thay đổi về CAF, từ đó có kế hoạch điều chỉnh giá bán và chi phí phù hợp.

Chủ hàng và các hiệp hội chủ hàng thường phản đối việc áp dụng CAF (cũng như các phụ phí cước biển khác: BAF, THC,...), nhưng thường thì họ vẫn trả các phụ phí (tất nhiên điều này phụ thuộc vào việc chủ hàng cần dịch vụ của hãng tàu đến mức nào).

Tóm lược

Phụ phí CAF trong vận tải container đường biển không chỉ là một khoản phí thêm vào, mà còn phản ánh sự phức tạp của thị trường tài chính và thương mại quốc tế. Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn, nhưng với chiến lược hợp lý, doanh nghiệp hoàn toàn có thể tối ưu hóa chi phí và hạn chế tác động tiêu cực từ CAF. Bởi vì, trong lĩnh vực logistics, sự chủ động chính là lợi thế cạnh tranh lớn nhất.

Chuyển từ CAF về Vận tải container
Chuyển từ CAF về Phụ phí cước biển
Chuyển về Trang chủ