Liên minh các hãng tàu trong vận tải biển

Bài viết này sẽ giới thiệu về cách các hãng tàu hợp tác cơ hữu với nhau theo hình thức liên minh trong vận tải biển, lý do họ làm như vậy, và các liên minh lớn hiện nay.

Liên minh trong vận tải biển là gì?

Là một nhóm các hãng tàu container hợp tác theo thỏa thuận chiến lược với nhau trên một số tuyến vận tải toàn cầu, mục đích để tăng hiệu quả hoạt động của từng hãng. Hình thức này hợp tác này trong tiếng Anh là alliance.

Các thành viên trong liên minh hợp tác chia sẻ thông tin, lịch trình và khai thác tàu, chỗ trên tàu (space). Nhưng trong hình thức liên minh này, các hãng tàu không hợp tác về các mặt marketing, bán hàng, giá cước, sở hữu tài sản chung.

Tại sao các hãng tàu có nhu cầu liên minh với nhau? Vì họ có động cơ lợi ích trong việc hợp tác, cụ thể…

• Mở rộng phạm vi các tuyến dịch vụ của mình
• Tăng tần suất phục vụ
• Tăng tỉ lệ lấp đầy tàu, và hiệu quả sử dụng vỏ container
• Phát huy lợi thế nhờ quy mô và nhờ mạng lưới (phạm vi), từ đó cung cấp giá cước cạnh tranh

Các liên minh trong vận tải biển hiện nay

Đến đầu năm 2024, có 3 liên minh lớn, chiếm tới 80% thị trường vận tải container toàn cầu:

3 liên minh hãng tàu (2024)

• 2M: gồm 2 hãng Maersk và MSC, dự kiến sẽ dừng từ tháng 1 năm 2025
  
• Ocean Alliance: gồm các hãng CMA-CGM, Cosco Group, OOCL, Evergreen
• THE Alliance: gồm các hãng Hapag-Lloyd, HMM, Ocean Network Express, Yang Ming, trong đó Hapag-Lloyd sẽ rút khỏi liên minh này từ tháng 1 năm 2025

Dự kiến tháng 1 năm 2025, 2 hãng Maersk & Hapag-Lloyd sẽ hợp tác trong 1 liên minh mới có tên là Gemini Cooperation. Có thể tóm tắt trong sơ đồ sau:

Hình thức Công hội tàu chợ (Liner conference) trước đây

Trước đây, có khái niệm công hội tàu chợ (liner conference), trong đó các hãng tàu hợp tác rất chặt chẽ. Ngoài việc đóng góp và khai thác chung chỗ trên các con tàu, các thành viên của công hội còn dùng chung biểu cước trên các tuyến hợp tác. Tuy nhiên năm 2008, Liên minh Châu u đã áp dụng luật chống cạnh tranh đối với các công hội tàu chợ, tuy vậy vẫn miễn trừ đối với hình thức liên minh cho đến hiện nay. Dự kiến tháng 4/2025 có thể EU sẽ bãi bỏ việc miễn trừ này, nghĩa là cấm luôn các liên minh vận tải biển.

Ngoài hình thức công hội (trước đây) và hình thức liên minh (hiện nay), các hãng tàu còn hợp tác với nhau qua một số cách thức đơn giản hơn như:

• Thỏa thuận thuê chỗ (Slot Charter Agreement - SCA): là hợp đồng giữa 2 hãng tàu qua việc mua bán chỗ (slot) trên các con tàu trong một khoảng thời gian, để mở rộng phạm vi phục vụ.
• Thỏa thuận chia sẻ chỗ trên tàu (Vessel Sharing Agreement - VSA): hợp đồng giữa 2 hãng tàu trong cùng 1 liên minh về việc chia sẻ chỗ trên những tuyến cụ thể nào đó.
• Hình thức khác như: Capacity stabilization agreement, Discussion/talking agreement

Các liên minh hợp tác hãng tàu theo thời gian

Bảng dưới đây thống kê tên của một số liên minh hợp tác giữa các hãng tàu container, theo trình tự thời gian từ năm 1996 đến cuối năm 2023. Đồng thời có phần dự kiến các liên minh trong tương lai gần.

(ảnh)